Հոկտեմբերի 15-ին «Երկիր մեդիա» հեռուստաընկերությամբ հեռարձակվել էր ՌԴ պետդումայի ԱՊՀ գործերի հանձնաժողովի նախագահ Կոնստանտին Զատուլինի հարցազրույցը։ Թվում է՝ ինչ առանձնահատուկ բան կա այն բանում, որ «պրոհայկական դիրքավորում» ունեցող Զատուլինը հարցազրույց է տալիս։ Ըստ էության՝ ոչ մի։ Սակայն, ուշագրավ են նրա արտահայտած մտքերը, որոնք պատճառ դարձան նրան Հայաստանում անցանկալի անձ ճանաչելու համար։
Հարցազրույցի առաջին մասում Զատուլինը դիմում էր յուրատեսակ շանտաժի՝ նշելով, որ ՀՀ-ն ցանկանում է բարեկամություն անել բոլորի հետ, սակայն պետք է հասկանա, որ Լեռնային Ղարաբաղում գտնվում են ռուս խաղաղապահները։ Ըստ նրա տրամաբանության՝ հավասարակշռված քաղաքականություն բոլոր կողմերի հետ հնարավոր չէ, Հայաստանը ստիպված պետք է հարկադրաբար «բարեկամություն» անի այն պետության հետ, որը «գետնի վրա» ներկայություն ունի ռեգիոնում։
Հռոմի Պապից ավելի կաթոլիկ գտնվելով՝ նա նեղսրտում է, թե ՀՀ-ում իզուր են ակնկալում, որ ՌԴ-ն պետք է ներքաշվի Ադրբեջանի հետ ռազմական գործողությունների մեջ, դա կանի միայն այն դեպքում, երբ «իրական վտանգ» սպառնա, իսկ Ադրբեջանն «ընդամենը մի քանի կիլոմետր է ներխուժել ՀՀ տարածք»։ Ռուս պաշտոնյան, հավանաբար, կայսերական դիրքերից է նայում այս խնդիրներին՝ հայ-ռուսական հարաբերությունները դիտարկելով ենթակա-վերադաս պրիզմայով։ Զատուլինը մոռանում է, որ ՀՀ-ն չունի տարածքային այն հսկայածավալ խորությունը, ինչ Ռուսաստանը, և ադրբեջանական զորքերը ոչ թե «մի քանի կիլոմետր» են ներխուժել ՀՀ տարածք, այլ հասել են Ջերմուկից 8.5 կմ հեռավորության վրա։
Զատուլինը հայտարարել է, որ Հայաստանը հրաժարվում է կռվել Լեռնային Ղարաբաղի համար՝ պատասխանատվությունը գցելով ՌԴ վրա։ Այս նախադասության ներքո դժվար է դիտավորություն չտեսնել։ Հազիվ թե Զատուլինը մոռացած լինի, որ դեռևս 1990-ականներից ՌԴ-ն ինքն է անընդհատ փորձել բանակցային գործընթացում ներառել ռուսաստանյան խաղաղապահների տեղակայման դրույթը Լեռնային Ղարաբաղում, ինչպես, ասենք, «լավրովյան պլանը»։ Զատուլինյան այս արձանագրումը ծնում է հակառակ հարցադրումը՝ այդ դեպքում ինչի՞ համար են ռուսաստանյան խաղաղապահները, եթե տեղի բնակչությանն սպառնացող վտանգների դեպքում չպետք է կատարեն այն, ինչին կոչված են իրենք։ Որպես Ռուսաստանի սրտացավության նշան՝ Զատուլինը մատնանշել է, որ այս տարի իր երկրից ՀՀ է մուտք գործել 2 միլիարդ դոլար։ Սա, կարծես, արդեն ուղղված լինի անբավարար գրագիտությամբ լսարանին, քանզի նվազագույն գրագիտություն ունեցող մարդը հասկանում է, որ այդ գումարը Հայաստան են բերել պատերազմից խուսափող և ՀՀ տեղափոխվող ռելոկանտները։
Այդուհանդերձ, Զատուլինի հարցազրույցի ամենահետաքրքիր հատվածը «միջանցքին» վերաբերողն է։ Այստեղ նա փորձում է ՀՀ ներքաղաքական դասավորությունը, ՌԴ-ի ներկայությունը միջանցքի պահանջի գործում և տարածաշրջանային զարգացումները դասավորել մեկ զամբյուղում՝ նախ ցույց տալու համար, որ ՌԴ-ն այդ հարցում ճնշումների չի դիմում Հայաստանի վրա, ապա՝ Նիկոլ Փաշինյանի հեռանալու անհրաժեշտությունը կապում է միջանցքի խնդրի հետ։ Պետդումայի պատգամավորը հայտարարել է, որ նոյեմբերի 9-ի համաձայնագիրը ստորագրել է Նիկոլ Փաշինյանը, հետևաբար նա է համաձայնել միջանցք տրամադրել։ Եվ ուրեմն, եթե ՀՀ քաղաքացիները 2021թ. ընտրություններում վերընտրել են Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական ուժին, ապա պետք է համակերպվեն միջանցքի տրամադրման հետ։ Եթե ՌԴ-ն միջանցքի հարցում շահագրգիռ կողմ չէ, ի՞նչու է Զատուլինը զայրալից խուճապով փորձում հերքել դա։ Վերջապես, ինչո՞ւ է Զատուլինը մոռանում ՌԴ նախագահի այն ձևակերպումը, որ ինքն է գրել նոյեմբերի 9-ի հայտարարության տեքստը։
Կ. Զատուլինին ՀՀ-ում անցանկալի անձ ճանաչելու լուրը, ինչպես և ենթադրելի էր, իրարամերժ արձագանք գտավ ներհայաստանյան տիրույթում։ Մի մասը, մասնավորապես, մատնանշում է, որ Զատուլինը հայամետ գործիչ է, և այլ քայլը հարված է հայ-ռուսական հարաբերություններին։ Սակայն հարց է ծագում՝ հայամետությունը դրսևորվում է ՀՀ ներքին խնդիրներին խառնվելո՞վ, փաստերը գիտակցված կերպով խեղաթյուրելո՞վ՝ երբեմն քողարկված, երբեմն էլ՝ ակնհայտ շանտաժով։ Հայ-ռուսական հարաբերությունները, իրականում, տուժում են Զատուլինի նման «հայամետ» գործիչների առկայությունից, որը այդ հարաբերությունները դիտարկում է պատմական անցյալի իմաստավորման ժառանգությունը շալակած՝ չկարողանալով ձերբազատվել այդ հարաբերությունները հպատակի և տիրողի շրջանակում տեղավորելու գայթակղությունից։
