Տավուշի Կիրանց (նախկին Գետաշեն) գյուղից մոտ 12 կմ արևմուտք, համանուն վտակի ձախ ափին գտնվող Կիրանց վանքը Հայաստանի ամենատպավորիչ և գողտրիկ վանական համալիրներից է: Այն բաղկացած է երեք եկեղեցուց, գավիթ-սրահներից, սեղանատնից, բնակելի և օժանդակ շինություններից: Վանքը պարսպապատ է: Համարյա բոլոր վանքապատկան կառույցներն աղյուսաշեն են (քարից են որմնախարիսխներ, ծածկասալեր, առանձին դետալներ), և, այդ տեսանկյունից, Կիրանցը հայկական միջնադարյան ճարտարապետության եզակի հուշարձաններից է: Ելնելով վանքի ծավալատարածական ձևերի և գեղարվեստական հարդարանքի առանձնահատկություններից՝ այն վերագրվում է 13-րդ դարին:
Վանքի անվան ծագման մասին կա պահպանված մի ավանդություն, որի համաձայն՝ քարագործ վարպետն ունենում է մի ընդունակ աշակերտ։ Նա մեն-մենակ կառուցում է այս վանքը։ Վերջացնելուց հետո կանչում է վարպետին՝ իր առաջին աշխատանքը գնահատելու։ Վանքն այնքան փառահեղ է լինում, որ անվանի վարպետը նախանձում է աշակերտին։ Նա ամեն կերպ աշխատում է թերություն գտնել, բայց չի կարողանում։ Երկար մտածելուց հետո ասում է՝ «Կիրը անց է կացել»։ Այստեղից էլ վանքի անունը մնում է Կիրանց վանք: Վանքի տարածքում հավանաբար նախկինում եղել է Կունեն կոչվող բնակավայր, որտեղ ապրել են ուղղափառ հայեր (քաղկեդոնականներ):
Վանքի գլխավոր եկեղեցին հատակագծում քառանկյուն է, իսկ հորինվածքով՝ գմբեթավոր: Այն ունի մեկ զույգ մույթեր, կիսաշրջանաձև արևելյան խորան և զույգ երկհարկ ավանդատներ: Ութանիստ բարձր թմբուկի նիստերը ծածկված են աստղի և շեղանկյուն ձևերի ջնարակված սալիկներով: Սրածայր վեղարով պսակված գմբեթը կրում է սլաքաձև կամարներով միացված մույթեր և ութ որմնամույթեր: Եկեղեցու պատերը ներսից սվաղված են կրաշաղախով, հարդարված են վրացատառ և հունատառ մակագրություններ ունեցող որմնանկարներով, ինչը վկայում է վանքի պատկանելությունը հայ քաղկեդոնականներին:
Կամարակապ լայն բացվածքով գավիթ-սրահները տեղադրված են արևմտյան և հարավային բուսական և երկրաչափական զարդաքանդակներով հարդարված մուտքերի առջև: Գլխավոր եկեղեցու հյուսիսային և հարավային կողմերին կից գտնվում են ավելի փոքր չափերի, միանավ դահլիճի տիպի մյուս երկու եկեղեցիները:
Սեղանատունը գտնվում է հուշարձանախմբից արևմուտք: Կառուցված է կիսամշակ բազալտից, հորինվածքով թաղածածկ, երեք թաղակիր կամարներով դահլիճի տիպի է, որի ներսի որմերը, գլխավոր եկեղեցու նման, սվաղված են կրաշաղախով և ծածկված որմնանկարներով:
Սեղանատան արևմտյան կողմում գտնվում են վանքապատկան մի քանի թաղակապ սենյակներ: Պահպանվել են նաև միաբանության խցերի մնացորդներ, գերեզմանատունը, կամարակապ մեծ դարպասով վանքի պարիսպը:
