Art Deco-ն դիզայնի ոճ է, որն առաջին անգամ հայտնվեց Եվրոպայում՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմից առաջ և տարածվեց աշխարհում՝ 1920-30-ական թվականներին: Ոճն իր անունը ստացել է 1925 թվականի Փարիզի միջազգային ցուցահանդեսից, որը ներկայացրել է ճարտարապետության և դիզայնի նոր միտումները, որոնք էլ արագորեն տարածվել են աշխարհով մեկ:
Այնուամենայնիվ, տերմինը գործածության մեջ մտավ միայն 1960-ականների վերջին՝ կարևոր ռետրոսպեկտիվ ցուցահանդեսներից հետո, երբ ոճի նկատմամբ հետաքրքրությունը վերակենդանացել էր, ու որը շարունակվում է մինչ օրս: Իր ծաղկման շրջանում այս ոճն իրենից ներկայացնում էր շքեղություն, գլամուր և հավատ՝ սոցիալական և տեխնոլոգիական առաջընթացի նկատմամբ:
ԱՄՆ-ում ոճը կիրառվել է տարբեր ոլորտներում՝ սկսած Էմփայր Սթեյթ Բիլդինգից մինչև «Հուվեր» ամբարտակ ու «Զեֆիր» գնացքը, որը ճանապարհորդներին տեղափոխում էր Ամերիկայի մի ծայրից մյուսը: Յուրաքանչյուր մանրուք՝ փոխադրման յուրաքանչյուր եղանակից մինչև նորաձևություն և աքսեսուարներ, օվկիանոսային ինքնաթիռներից մինչև ճենապակյա իրեր, նախագծված էին Art Deco ոճով:
Դիզայներները և հանրությունը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո կորցրեցին հետաքրքրությունն այս ոճի նկատմամբ, երբ ճաշակը փոխվեց դեպի 50-ականների խիստ մոդեռնիզմը: Այնուամենայնիվ, Art Deco-ի նկատմամբ հետաքրքրությունը կրկին աշխուժացավ 1960-ականների վերջին և, ապա, 1980-ականներին:
Art Deco-ն ոգեշնչվել է 19-րդ դարավերջի և 20-րդ դարասկզբի մի քանի ավանգարդ գեղարվեստական շարժումներից, ներառյալ՝ կուբիզմը, ֆովիզմը, վիեննական սեցեսսիոնիզմը, «բաուհաուսը» և ռուսական կոնստրուկտիվիզմը: Ոճը նաև ներառում է գլոբալ ազդեցություններ՝ աֆրիկյան ցեղային նախշեր, հին հունահռոմեական ճարտարապետության երկրաչափություն ու քանդակ, բնիկ մեսոամերիկյան մշակույթների հիմնաքանդակներ և եգիպտական մոտիվներ՝ ներշնչված 1922 թվականին Թութանհամոնի դամբարանի հայտնաբերմամբ:
Քանի որ Art Deco-ն տարածվել էր ամբողջ աշխարհում, ճարտարապետներն ու դիզայներները դրա շրջանակներում կիրառեցին իրենց յուրահատուկ մշակութային հղումները: Հետագայում դրա շանհայյան մեկնաբանությունը միանգամայն տարբերվեց Մելբուռնում, Մումբայում կամ Բուենոս Այրեսում եղածից:
Art Deco-ն զարգացել է նաև ամերիկյան «Մեծ դեպրեսիայի» տարիներին: Նյու Յորքի ամենահայտնի և շքեղ երկնաքերներից շատերը կառուցվել են 1930-ականներին՝ ազդարարելով տնտեսական ճգնաժամի նկատմամբ հաղթանակ և մարմնավորելով ամերիկյան անկոտրում ոգին:
Art Deco ոճով են կառուցված Նյու Յորքի Chrysler Building երկնաքերը, Empire State Building-ը և 30 Rockefeller Plaza-ն: Այս շենքերը, որոնք կառուցվել են, համապատասխանաբար, 1930, 1931 և 1933 թվականներին, ներառում են այս ոճի երկնաքերներին բնորոշ աստիճանաձև դիզայն:
Թեև Art Deco-ի ճարտարապետությունը կարելի է գնահատել՝ դրսից դրանց նայելով, բայց միայն շենքերի նախասրահներն այցելելիս են դրանց ճոխ մանրամասներն իսկապես փայլում:
Chrysler շենքի եռանկյունաձև նախասրահը, առաստաղի որմնանկարները և վերելակի դռներն իսկապես հիշարժան են: Միևնույն ժամանակ, Empire State Building-ի նախասրահը հիացնում է հատակի զիգզագաձև սալիկապատ դիզայնով, որը տանում է դեպի շենքի ալյումինե ռելիեֆը՝ հետևից բխող լույսի ճառագայթներով:
