Երևանի պետական բժշկական համալսարանի ռեկտոր Արմեն Մուրադյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է․
« Հիշեք՝ շոգ եղանակին մեծանում է սննդի միջոցով վարակի փոխանցման հավանականությունը։
Ամառային շոգն ինքնին աղիքային վարակների սեզոնային վերելքի շրջան է, սա պայմանավորված է բազմաթիվ գործոններով, սկսած ստամոքսի թթվայնության անկումից, վերջացրած ճանճերի ակտիվացմամբ: Շոգ եղանակին մեծանում է սննդի միջոցով վարակի փոխանցման հավանականությունը, այստեղ առանձնապես մեծ է կրեմային արտադրատեսակների դերը (օրինակ՝ տորթեր, կրեմով լցոնված թխվածքներ, պաղպաղակ և այլն), որոնք կարող են դառնալ աղիքային վարակների տարածման հիմնական գործոններից մեկը, եթե չեն պահպանվում սանիտարահիգիենիկ պայմանները։
Աղիքային վարակների հարուցիչների բազմացմանը կրեմային արտադրատեսակներում նպաստում են`
1.Սառեցման անբավարար պայմանները` շոգ եղանակին դրանք պետք է պահվեն +2°C – +6°C պայմաններում։
2.Պատրաստման ժամանակ հիգիենայի խախտումները` կեղտոտ ձեռքեր, գործիքներ։
3.Անորակ հումք` ձու, կաթնամթերք և այլն, որոնք կարող են պարունակել սալմոնելա, շիգելլա, աղիքային ցուպիկ, ստաֆիլոկոկ կամ այլ մանրէներ։
4.Պահպանման ժամկետի գերազանցում` կրեմային արտադրատեսակներն արագ փչացող են, հատկապես շոգին։
5.Արտադրանքի բազմակի սառեցում և հալեցում, ինչը նույնպես նպաստում է մանրէների բազմացմանը։
Հիմնական վտանգավոր մանրէները և դրանց փոխանցման ռիսկերը`
•Salmonella spp.` հաճախ փոխանցվում է հում ձվի միջոցով։
•Staphylococcus aureus` կարող է փոխանցվել շփման միջոցով, երբ սնունդը պատրաստողը վարակված է։
•E. coli` տարածվում է կեղտոտ ձեռքերով կամ անորակ ջրով։
•Campylobacter ` հանդիպում է անորակ կաթնամթերքի և մսի մեջ։
Վարակման ախտանիշներն են` փորլուծություն, ցավ որովայնում, ջերմություն, սրտխառնոց, փսխում, թուլություն:
Ինչպես խուսափել աղիքային վարակներից շոգ եղանակին`
1.Միշտ ընտրել սառցախցիկով պահված կրեմային արտադրատեսակներ։
2.Ստուգել արտադրության և վերջնաժամկետի նշումները։
3.Չգնել այս ապրանքատեսակները փողոցում կամ չսերտիֆիկացված կետերից։
4.Պահել սառնարանում՝ հնարավորինս արագ օգտագործումից առաջ։
5.Խուսափել երկար ճանապարհորդության ժամանակ կրեմային մթերք վերցնելուց։
Ջրազրկումը, որը աղիքային վարակների հետևանքով զարգացող հիմնական բարդությունն է, վտանգավոր է և երեխաների և մեծահասակների (հատկապես տարեցների) շրջանում և կարող է լուրջ առողջական խնդիրներ առաջացնել, հատկապես շոգ եղանակին։
Ջրազրկման հիմնական նշանները մեծահասակների շրջանում հետևյալն են`
1.Բերանի չորություն,
2.Նոսր, մուգ դեղին, սակավ մեզ
3.Թուլություն, գլխապտույտ կանգնելիս
4.Ջերմության զգացում կամ մարմնի բարձր ջերմաստիճան
5.Քնկոտություն, գրգռվածություն կամ հոգնածություն
6.Մաշկի առաձգականության կորուստ (մաշկը «ձգելուց» դանդաղ վերադառնում է)
7.Ցածր զարկերակային ճնշում
8.Սրտխփոց, արագ շնչառություն
Ջրազրկումն առավել վտանգավոր է հետևյալ խմբերի համար`
•Տարեցներ (>65 տարեկան)` նրանց մոտ ծարավի զգացողությունը թուլացած է։
•Մարդիկ, ովքեր ունեն քրոնիկ հիվանդություններ՝ շաքարային դիաբետ, երիկամային հիվանդություններ։
•Աղիքային վարակ ունեցողներ (փորլուծություն, փսխում)։
•Բարձր ջերմաստիճան ունեցողներ։
•Սպորտով զբաղվողներ կամ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածություն ունեցողներ շոգ եղանակին։
Հնարավոր բարդություններ
•Էլեկտրոլիտային խանգարումներ (նատրիում, կալիում)
•Դիաստոլիկ ճնշման անկում (շոկի վտանգ)
•Տեսողության, գիտակցության խանգարումներ
•Սրտի կամ երիկամների անբավարարություն
Ջրազրկման կանխարգելում և կառավարում
1. Արդյունավետ հիդրատացում
•Խմել 6–8 բաժակ ջուր օրական (շոգ եղանակին՝ ավելին)։
•Շաքարով հյութերից կամ գազավորված ըմպելիքներից խուսափել։
•Օգտագործել էլեկտրոլիտներով հարստացված լուծույթներ՝ փորլուծության կամ ջրազրկման դեպքում
2. Սննդի կարգավորում
•Սննդակարգում օգտագործել ջրային մթերքներ՝ ապուրներ, բանջարեղեն, մրգեր (սեխ, ձմերուկ, վարունգ)։
•Խուսափել աղի ուտեստներից, որոնք բարձրացնում են հեղուկի կորուստը։
3. Հսկողություն և ինքնադիտարկում
•Հետևել միզելու հաճախականությանը և գույնին։
•Հատկապես տարեցների դեպքում՝ հիշեցնել ջուր խմել, նույնիսկ ծարավ չունենալու դեպքում։
4. Բուժօգնություն
•Միջինից ծանր ջրազրկման դեպքում անհրաժեշտ է դիմել բժշկի՝ հնարավոր է ներերակային հեղուկների անհրաժեշտություն։
•Տանը կարելի է օգտագործել աղի-շաքարային լուծույթ
