Radar Armenia-ն ներկայացնում է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի նոյեմբերի 25-ի համարում տպագրված ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ճեպազրույցը, որ վերնագրված է «Իշխանության գալը նպատակ չէ»։
«ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը երեկ ԱՄՆ կատարած իր այցելությունից վերադառնալով Հայաստան, հենց «Զվարթնոց» օդանավակայանում համաձայնեց պատասխանել իրեն դիմավորելու եկած մի խումբ լրագրողների հարցերին: Տեր-Պետրոսյանի այս պատրաստակամությունը անակնկալ էր անգամ լրագրողների համար եւ նրանք ակնհայտորեն պատրաստված չէին այդ անակնկալին: Չնայած սրան առաջին նախագահի հետ հարցազրույցը, որ ներկայացնում ենք ստորեւ, անհետաքրքիր համարել չի կարելի:
- Հանդիպե՞լ եք նախագահ Բուշի հետ:
- Հանդիպել եմ, կարճ զրույց եմ ունեցել:
- Իսկ ուրիշ ո՞ւմ հետ եք հանդիպել:
- Նույն կերպ՝ Քլինտոնի, Քարտերի, ավագ Բուշի հետ...
- Մասնակցելո՞ւ եք ՀՀՇ համագումարին:
- Միշտ եմ մասնակցել:
- Ելույթ ունենալո՞ւ եք:
- Ոչ:
- Դուք մտադի՞ր եք ձեր թեկնածությունը առաջադրել հաջորդ ընտրություններում:
- Չորս տարվա հեռավորության իրողությունների մասին կարծիք այսօր չեմ կարող հայտնել:
- Դուք գիրք էիք գրում Խաչակրաց արշավանքի մասին: Ավարտե՞լ եք:
- Մեկը ավարտել եմ, երկրորդն եմ գրում: ...Հնարավոր է որ վեց հատ գիրք գրեմ Խաչակրաց արշավանքների մասին:
- Ուկրաինայում ընթացող նախագահական ընտրութուններում առաջադրված թեկնածուներից որեւէ մեկի նկատմամբ համակրություններ ունե՞ք:
- Իհարկե ունեմ, իհարկե ես կուզենայի, որ Յուշչենկոն հաղթեր: Այդտեղ գաղտնիք չկա, ինձ թվում է այդ մասին բոլորը գիտեն:
- Տարիներ առաջ ասել էիք, որ կգա ժամանակը, որ ժողովուրդը ինքը կզգա ձեր անհրաժեշտությունը ու ինքը ձեզ ետ կկանչի մեծ քաղաքականություն..
- Ներեցեք, ես այդպիսի բան չեմ ասել:
- Ասել եք՝ կխնդրեն կգամ:
- Ոչ էլ այդպիսի բան եմ ասել:
- Մոտավորապես:
- Ոչ ել մոտավորապես: Մոտավորապես չկա: Իմ խոսքը ճշգրիտ ասեք: Ուզո՞ւմ եք ասեմ, թե ոնց եմ ասել: Ինձ հարց են տվել՝ հաջորդ ժամկետում առաջադրելո՞ւ եք ձեր թեկնածությունը: Հաջորդը նշանակում էր 2001 թվականին: Ասացի՝ ոչ, Սահմանադրությունը արգելում է... Կտրուկ պատասխանել եմ ոչ: Հետո, արդեն մոռացել եք: Թերթում չի երեւում. հետո ժպտացել, կատակ եմ արել, ասել եմ՝ եթե ազգովի չխնդրեք: Երկրորդ այդ նյուանսը բոլորը մոռացել են: Անգամ եթե կատակով, խոսվել է երրորդ ժամկետի մասին: Այսինքն դա կոնկրետ հարց էր, կոնկրետ պատասխանով: Աղավաղվել, դարձել է լեգենդ:
- Ձեր հայտնի հոդվածը՝ «Պատերազմ, թե խաղաղություն» շատ է վերատպվում, եւ դրա վերաբերյալ լուրջ վերլուծություններ են արվում այսօր: Ի՞նչ եք կարծում, ինչո՞ւ է դա այդքան ակտուալ դարձել:
- Ուրախ եմ, որ սկսել են լուրջ վերաբերվել այդ հոդվածին, ուրախ եմ:
- Ո՞րն է պատճառը:
- Որովհետեւ, իմ կարծիքով այն բաները, ինչ ասված են այդ հոդվածում, ոչ միայն չեն կորցրել իրենց այժմեականությունը, այլ այսօր ավելի ցցուն են դառնում: Ավելի ցցուն են դառնում, որովհետեւ Ղարաբաղի հարցում ոչ միայն որեւէ առաջընթաց չկա, այլ, խոր ցավով եմ ասում, տեսնում եմ տխուր հետեւանքներ: Ցավով եմ ասում սա: Ավելի խորանում, ավելի բարդանում է մեզ համար այդ հարցի լուծումը:
- Տեսնո՞ւմ եք պատերազմի վերսկսման հնարավորություն:
- Չեմ բացառում
- Իսկ հնարավո՞ր է վերադառնալ այնտեղ, որտեղ կիսատ թողեցիք, թե արդեն ետդարձ չկա:
- Ես կարծում եմ չկա: Այն ինչ որ մենք կարող էինք ստանալ 97 թվականին մենք չենք ստանալու այլեւս:
- Իսկ ձեր վերադառնալու պարագայո՞ւմ:
- Աստված էլ գա հնարավոր չէ:
- Ըստ ձեզ այժմ ի՞նչ է հնարավոր, առավելագույնը ի՞նչ կարող ենք ստանալ:
- Դա արդեն իմ պարտականությունը չի, գիտե՞ք, դա ներկա իշխանությունների պարտականությունն է:
- Իսկ տեսականորեն ի՞նչ է հնարավոր:
- Ես տեսություն չեմ ընդունում: Սա գործ է: Քաղաքականությունը գործ է, կոնկրետ գործ է, կոնկրետ գործնական խնդիր, որը պետք է լուծել:
- Չե՞ք ափսոսում, որ Ռոբերտ Քոչարյանին ժամանակին բերեցիք Հայաստան:
- Բոլորովին չեմ ափսոսում, որովհետեւ ես նրան բերել եմ վարչապետ, եւ երեւի դա իմ միակ քայլն էր, որ արժանացել է միահամուռ հավանության ամբողջ հայ ժողովրդի կողմից: Ես մեկին չեմ տեսել, որ բողոքի դրա դեմ: ... Ետին թվով պատմությանը նայելը՝ արդեն ուրիշ է: Ետին թվով բոլորս էլ խելոք ենք:
- Ժամանակին՝ ձեր երդման արարողության ժամանակ խոստացել էիք ժողովրդահաճ չլինել: Ինչո՞ւ այդ անգամ տվեցիք համաձայությունը Քոչարյանին բերելու Հայաստան:
- Դա արդյոք ժողովրդահաճությո՞ւն էր:
- Դուք ասում եք բոլորը միահամուռ համաձայնել են...
- Չէ դուք հիմա ասում եք՝ սխալ էր, չէ՞ք զղջում, ասում եմ՝ ոչ, որովհետեւ այն ժամանակ ոչ ոք չի ասել դա սխալ էր: Ժողովրդահաճության հետ ոչ մի կապ չունի:
- Ձեր կարծիքով ժամանակը չէ՞, որ ՀՀՇ-ն վերադառնա ակտիվ քաղաքականություն:
- Գիտե՞ք, արհեստականորեն ոչ վերադառնում են, ոչ էլ հեռանում են քաղաքականությունից...
- Պասիվ են...
- Ուրեմն այդ պասիվությունը ունի իր լուրջ պատճառները:
- Ըստ ձեզ՝ որո՞նք են:
- Ըստ ինձ դա այն է, որ այդ մարդիկ զգում են, որ այսօր իրենց խոսելու ժամանակը չէ, իրենց ակտիվ լինելու ժամանակը չէ: Նրանք խելոք մարդիկ են:
- Իսկ դուք նոր քաղաքական ուժ չե՞ք ուզում կազմավորել:
- Հանուն ինչի՞:
- Հանուն իշխանության գալու:
- Ինձ համար իշխանության գալը նպատակ չէ: Եթե գործ լինի, խնդիր լինի, եւ ես համարեմ, որ անհրաժեշտ է իմ մասնակցությունը դրան, ես տեղումս չեմ նստի:
- Ձեր կարծիքով դուք այսօր անելիք չունե՞ք:
- Անելիքների մասին պատկերացումները տարբեր են լինում:
- Մեծ քաղաքականությունում անելիքներ չունե՞ք:
- Այդպես աբստրակտ չի լինում:
- Ամերիկայում ձեզ առաջարկներ արվեցի՞ն:
- Ի՞նչ առաջարկներ: Չհասկացա հարցը:
- Սամվել Բաբայանի ազատ արձակումը պայմանավորում են Սերժ Սարգսյան-Ռոբերտ Քոչարյան հակասություններով եւ ասում են, որ նա լինելու է ձեր համախոհներից ու պիտի կազմավորի նոր ընդդիմադիր ուժ, որը գլխավորելու եք դուք:
-Ես չեմ լսել... ձեզնից եմ լսում առաջին անգամ, չեմ կարող պատասխանել:
- Իսկ հանդիպել ե՞ք Սամվել Բաբայանի հետ:
- Ոչ:
- Ինչպե՞ս եք գնահատում ՀՀՇ-ի այսօրվա գործունեությունը:
- Հրաշալի: Հարաշալի այն առումով, որ այս տղաները վեց տարի քաջաբար դիմացան ձեր բոլոր սրերին, թրերին, փշերին, նետերին, պահպանեցին կառույցները եւ հարկ եղած դեպքում նրանք իրենց խոսքը կասեն:
- Անցած վեց տարիների ընթացքում Հայաստանը կորցրե՞լ է այնպիսի բան, որ հնարավոր չէ այլեւս վերադարձնել:
- Այո: Շատ բան է կորցրել: Առաջին հերթին մարդ է կորցրել: Ինձ համար ամենամեծ կորուստը սա է: Ես նկատի ունեմ արտագաղթը: Դա կարող է անդառնալի պրոցես լինել: Երկրորդը՝ մենք կորցրել ենք ժամանակ տնտեսական զարգացման համար: Սրանով ետ մնալով մեր հարեւաններից: Անդառնալի բաներ են սրանք: Վեց տարին քիչ չէ:
- Հոկտեմբերի 27-ը որքանո՞վ խանգարեց երկրի զարգացմանը:
- Դա ես չէ, որ պետք է բացատրեմ: Դա այնքան ակնհայտ է որ դուք բոլորդ պետք է հասկանաք:
- Ձեր կարծիքով ի՞նչն է պատճառը, որ չնայած վեց տարի է անցել, բայց այսօրվա իշխանությունները ուրիշ թշնամի չունեն բացի ՀՀՇ-ից:
- Ես չգիտեմ, ես նրանց թշնամի չեմ համարում, եթե նրանք մեզ թշնամի են համարում՝ իրենց հարցրեք:
- Բաց նամակներ են գրվել ձեր վերադարձը պահանջող:
- 10 նամակը դեռ ոչինչ չի նշանակում, 100 նամակը դեռ ոչինչ չի նշանակում: Երբ 2 միլիոն նամակ կլինի, այդ ժամանակ ես կպատասխանեմ, կամ չեմ պատասխանի:
- Իսկ եթե հանրահավաք լինի:
- Ինչքա՞ն մարդով:
- Ասենք մի 50 հազար:
- Վատ չի:
- Եթե հանրահավաք լինի կվերադառնա՞ք:
- Դուք հավաքվեք, հարցը տվեք, այն ժամանակ ես կպատասխանեմ գալի՞ս եմ, թե՞ ոչ»:
