Այսօր Վատիկանում մեկնարկում է Հռոմի պապի ընտրության կոնկլավը, որի ընթացքում կարդինալները կընտրեն պատմության 267-րդ պապին:

Մինչ Սիքստինյան կապելլայից կբարձրանա սպիտակ ծուխը, և Սուրբ Պետրոսի տաճարի պատշգամբից կհնչի ավանդական հայտարարությունը՝ «Annuntio vobis gaudium magnum: Habemus Papam» (Ձեզ հայտարարում եմ մեծ ուրախություն. մենք ունենք պապ), ներկայացնում ենք պատմության մեջ Հռոմի պապի ամենաուշագրավ, սկանդալային և հետաքրքիր ընտրությունները:

897 թվական՝ «Դիակների սինոդ» (Cadaver Synod)

897 թվական. Այս ժամանակաշրջանը հայտնի է որպես «պապական անարխիայի» դար, երբ Հռոմում տիրում էին քաղաքական և եկեղեցական խժդժություններ: Ամենասկանդալային դեպքը «Դիակների սինոդն» էր, երբ Հռոմի պապ Ստեփանոս VI-ը (ընտրված 896 թ.) հրամայեց դատել իր նախորդի՝ Ֆորմոզոս պապի դիակը: Ֆորմոզոսի մարմինը հանվեց գերեզմանից, հագցվեց պապական հանդերձանք, նստեցվեց գահին և «դատվեց»՝ մեղադրվելով պապի աթոռն անօրինական զբաղեցնելու համար: Դիակը ճանաչվեց մեղավոր, նրա մատները կտրվեցին, և մարմինը նետվեց Տիբեր գետը։

Ստեփանոս VI-ի ընտրությունն էլ ինքնին սկանդալային էր: Նրա կարճ պոնտիֆիկատից հետո (897 թ. նա խեղդամահ արվեց բանտում) սկսվեցին արագ փոփոխություններ: Հաջորդ տարիներին ընտրվեցին մի շարք պապեր, այդ թվում՝ Թեոդորոս II-ը (20-օրյա պոնտիֆիկատ) և Հովհաննես IX-ը, որոնք փորձեցին վերականգնել կարգը: Ֆորմոզոսի հեղինակությունը հետագայում վերականգնվեց:

1139 թվական՝ Լաթերանի երկրորդ ժողով և առաջին կուսակրոն Պապը

Լաթերանի երկրորդ ժողովը (1139 թ.) կարևոր իրադարձություն էր Կաթոլիկ եկեղեցու պատմության մեջ, քանի որ այն պաշտոնապես սահմանեց կուսակրոնության պահանջը հոգևորականների, այդ թվում՝ Հռոմի պապերի համար: Այս որոշումը նպատակ ուներ բարեփոխել եկեղեցին՝ վերացնելով նեպոտիզմը և աշխարհիկ ազդեցությունները: Ժողովին նախորդած 1130 թվականի կոնկլավն արդեն սկանդալային էր, քանի որ միաժամանակ ընտրվել էին երկու պապ՝ Իննոկենտիոս II-ը և Անակլետ II-ը (հակապապ): Իննոկենտիոս II-ի ընտրությունը ճանաչվեց օրինական՝ Լաթերանի ժողովի ընթացքում, և նա համարվում է առաջին պապը, ով ընտրվել է կուսակրոնության պահանջի պաշտոնական սահմանումից հետո: Կոնկլավը լարված էր, քանի որ Անակլետ II-ն ուներ Հռոմի ազնվական ընտանիքների և որոշ կարդինալների աջակցությունը, ինչը հանգեցրեց եկեղեցու ժամանակավոր պառակտման։

1294 թվական՝ Սելեստին V-ի ընտրություն. առաջին հրաժարականը

1294 թվական. Եկեղեցին երկու տարի չէր կարողանում ընտրել նոր պապ: Ի վերջո, կարդինալներն ընտրեցին 80-ամյա ճգնավոր Պետրոս Մորոնեին, ով դարձավ Սելեստին V: Նա պատմության մեջ հայտնի է որպես միակ պապերից մեկը, ով կամովին հրաժարվեց պապական աթոռից՝ ընդամենը հինգ ամիս անց։

Կարդինալների անվճռականությունը և եկեղեցու ներքին խնդիրները հանգեցրին անսպասելի թեկնածուի ընտրության: Սելեստին V-ը, ով հայտնի էր իր համեստությամբ և ճգնավորական կյանքով, չէր պատրաստվում ղեկավարել հզոր եկեղեցու ինտրիգներով լի ապարատը։

Նրա հրաժարականը բացատրվում է բնավորությամբ. նա չէր պատրաստվում ղեկավարել եկեղեցին: Սա հիմք դրեց պապերի ժամանակավոր հրաժարականների ծագմանը:

1378 թվական. Ավինյոնյան պառակտման սկիզբ

1378 թվական. սա պատմության մեջ ամենասկանդալային կոնկլավներից մեկն է համարվում։ Պապ Գրիգոր XI-ի մահից հետո Հռոմում կոնկլավն ընտրեց Ուրբանոս VI-ին: Ընտրություններն անցան ծայրահեղ լարված մթնոլորտում: Հռոմի բնակիչները, վախենալով, որ կընտրվի ֆրանսիացի պապ (քանի որ 1309-1377 թթ. պապերը բնակվում էին Ավինյոնում՝ Ֆրանսիայի ազդեցության տակ), պաշարեցին կոնկլավը և սպառնացին կարդինալներին:

Ուրբանոս VI-ի կոշտ և բռնի բնավորությունը դուր չեկավ կարդինալներին, որոնք հայտարարեցին, որ ընտրությունն անօրինական էր՝ ժողովրդի ճնշման պատճառով: Նույն տարում կարդինալները Ֆոնդիում ընտրեցին Կղեմես VII-ին (հակապապ), ով տեղափոխվեց Ավինյոն: Սա հանգեցրեց Արևմտյան մեծ պառակտման (1378-1417), երբ եկեղեցին բաժանվեց երկու, ապա երեք պապերի միջև։

Ճգնաժամը պայմանավորված էր Ֆրանսիայի և Իտալիայի միջև քաղաքական լարվածությամբ։ Կարդինալների մեծ մասը ֆրանսիացիներ էին և ցանկանում էին պահպանել Ֆրանսիայի ազդեցությունը: Ուրբանոս VI-ի անզիջող վարքը խորացրեց խնդիրը։

1492 թվական՝ Ալեքսանդր VI (Բորջիա). Պապը և ընտրակաշառքը

1492թ. Ռոդրիգո Բորջիան, ընտրվելով որպես Ալեքսանդր VI, համարվում է պատմության ամենահակասական պապերից մեկը: Նրա ընտրությունը սկանդալային էր, քանի որ, ժամանակակիցների վկայությամբ, նա կաշառքներով և խոստումներով գնեց կարդինալների ձայները: Բորջիաների ընտանիքը հայտնի էր քաղաքական ինտրիգներով և բարոյական անկմամբ: Ալեքսանդր VI-ի պոնտիֆիկատը նշանավորվեց նեպոտիզմով (իր երեխաներին, այդ թվում՝ Չեզարե և Լուկրեցիա Բորջիաներին, բարձր պաշտոններ տալով), սիրային կապերով և եկեղեցու հեղինակության անկմամբ։

1903 թվական՝ Պիոս X-ի ընտրություն և «վետոյի» վերջին դեպք

1903 թվականին տեղի ունեցած կոնկլավում Ավստրո-Հունգարիայի կայսրը պաշտոնապես կիրառեց «վետո»՝ դիմելով կարդինալներին և դեմ լինելով գլխավոր թեկնածու, Մարիանո Ռամպոլայի ընտրությանը: Սա պատմության մեջ վերջին դեպքն էր, երբ քաղաքական իշխանությունը անմիջականորեն միջամտեց Հռոմի պապի ընտրությանը:

Վետոյի կիրառումը պայմանավորված էր ավստրո-հունգարական կայսրության շահերով, որը ցանկանում էր պահպանել ազդեցությունը Կաթոլիկ եկեղեցու ներսում և իր հարմար քաղաքական դիրքը Եվրոպայում: Կարդինալների որոշ աջակցություն ունեցող Ռամպոլան կարող էր լինել այնպիսի պապ, ով կհամագործակցեր Ավստրիայի հետ, ինչը չէր գոհացնում Կաթոլիկ եկեղեցու մյուս ուժեղ պետությունները:

Զայրացած կարդինալները վերջապես ընտրեցին Պիոս X-ին, ով հետագայում ընդունեց կանոնակարգ՝ արգելելովարտաքին միջամտությունները պապական ընտրությունների վրա, վերջ դնելով նման միջամտություններին: Պիոս X-ը դարձավ համեստության, բարոյականության և եկեղեցու բարեփոխումների խորհրդանիշ:

1978 թվական՝ Երկակի կոնկլավ կամ երեք պապերի տարի

1978 թվականին կատարվեց աննախադեպ իրադարձություն՝ մեկ տարվա ընթացքում երկու պապական ընտրություն: Պապ Պողոս VI-ի մահից հետո օգոստոսին ընտրվեց Հովհաննես Պողոս I-ը, ով, սակայն, մահացավ ընդամենը 33 օր անց։ Հոկտեմբերին տեղի ունեցավ երկրորդ կոնկլավը, որտեղ ընտրվեց Կարլ Վոյտիլան՝ Հովհաննես Պողոս II-ը, ով դարձավ առաջին ոչ իտալացի պապը վերջին 450 տարվա ընթացքում:

Հովհաննես Պողոս I-ի հանկարծակի մահը առաջացրեց բազմաթիվ կասկածներ և դավադրության տեսություններ: Մինչ այդ, եկեղեցին զգուշանում էր պապի ամուր իշխանության կառույցներից և ձգտում էր գտնել առաջնորդ, ով կհամալրի այս բացը:

Հովհաննես Պողոս II-ի ընտրությունը պայմանավորված էր եկեղեցու համաշխարհային դերակատարության ընդլայնման անհրաժեշտությամբ։

Հովհաննես Պողոս II-ի պոնտիֆիկատը նշանավորեց Կաթոլիկ եկեղեցու նոր դարաշրջան. նրա ղեկավարությամբ եկեղեցին մեծապես ամրապնդեց իր դիրքերը ամբողջ աշխարհում՝ հատկապես Կենտրոնական ու Արևելյան Եվրոպայում:

Պատրաստեց՝ Արման Գալոյանը