ՀՀ կառավարությունը հրապարակել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման բանակցային փաստաթղթերը, որոնց մեջ ներկայացված է նաև 2019 թ․ տարբերակը։
Ըստ տվյալ փաստաթղթի՝ 2019 թ. հուլիսին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները (Ռուսաստան, ԱՄՆ, Ֆրանսիա) այն առաջարկել են Հայաստանին և Ադրբեջանին՝ հակամարտությունը փուլային տարբերակով կարգավորելու նպատակով։
Առաջարկվող հիմնական դրույթները.
Հռչակագրի վերջնական նպատակները ներառում են.
• Ադրբեջանին յոթ շրջանների վերադարձը (Աղդամի, Ֆիզուլիի, Ջեբրայիլի, Զանգելանի, Կուբաթլիի, Քելբաջարի և Լաչինի), այն պայմանով, որ կպահպանվի Հայաստանը և Լեռնային Ղարաբաղը միացնող միջանցքը:
• Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական իրավական կարգավիճակի որոշումը՝ ՄԱԿ-ի կամ ԵԱՀԿ-ի հովանու ներքո անցկացվող համաժողովրդական քվեարկության միջոցով: Այս քվեարկությունը պետք է արտահայտի ԼՂ բնակչության ազատ կամարտահայտությունը և ունենա միջազգային իրավունքի նորմերին համապատասխանող իրավական պարտադիր բնույթ:
• Տարածաշրջանում քաղաքական, առևտրատնտեսական, հումանիտար և այլ կապերի ամբողջական կարգավորում, ինչպես նաև բարիդրացիական համագործակցության վերականգնում և Հարավային Կովկասում ընդհանուր կայունության ապահովում:
Առաջին փուլում արվում է հետևյալը.
1. Հինգ շրջանների վերադարձ.
Ադրբեջանին վերադարձվում են Աղդամի, Ֆիզուլիի, Ջաբրայիլի, Զանգելանի և Ղուբաթլիի շրջանները։
2. Միջազգային ուժերի տեղակայում.
Շրջանների վերադարձին զուգահեռ դրանցում պետք է տեղակայվեն խաղաղության պահպանման միջազգային ուժեր, որոնք կունենան ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդի կողմից սահմանված միջազգային մանդատ։
3. Զորքերի դուրսբերում և տեղակայման գոտի.
Զորքերը դուրս են բերվում նշված հինգ շրջաններից, որոնցում քաղաքացիական կառավարումը փոխանցվում է Ադրբեջանին։ ՄՍՊՄ-ն տեղակայվում է նախկին ԼՂԻՄ վարչական սահմանի երկայնքով՝ բացառությամբ Քելբաջարի և Լաչինի շրջանների, որոնք այս փուլում մնում են ԵԱՀԿ դիտարկման ներքո։
4. Ուժի չկիրառում.
Կողմերը պարտավորվում են միմյանց դեմ ուժ չկիրառել։ Ադրբեջանը լրացուցիչ պարտավորություն է ստանձնում ուժ չկիրառել Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ, ինչը պետք է ապահովի հակամարտության բացառապես խաղաղ կարգավորում։
5. Կապի և առևտրի վերականգնում.
Նախատեսվում է ձեռնարկել միջոցներ շրջափակումները վերացնելու, ավտոմոբիլային և երկաթուղային երթուղիները, տրանսպորտային հաղորդակցությունն ու կապը վերագործարկելու համար։
6. Լեռնային Ղարաբաղի ժամանակավոր ճանաչված կարգավիճակ.
Առաջին փուլում նախատեսվում է ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի կենսագործունեությունը ապահովող կառուցվածքը՝ ժողովրդավարական օրենսդիր, գործադիր, դատական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններով։ Մինչև վերջնական կարգավիճակի որոշումը Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության համար ապահովվում է ճանաչված կարգավիճակ։
Հետագա քայլեր
Հայտարարության դրույթները ենթակա են ճշգրտման և պետք է ձևակերպվեն միջկառավարական համաձայնագրի տեսքով։ Անհրաժեշտ է հստակեցնել ՄՍՊՄ տեղակայման կոորդինատները, Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի որոշման ընթացակարգերը, ինչպես նաև զորքերի վերատեղաբաշխման ժամանակացույցը։
ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրները՝ Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան, իրենց համատեղ հայտարարությամբ աջակցում են փաստաթղթին և կոչ են անում կողմերին շարունակել բանակցությունները, այդ թվում՝ Քելբաջարի և Լաչինի շրջանների կարգավիճակի, ինչպես նաև միջանցքի լայնության և կարգավիճակի հստակեցման ուղղությամբ։
