Անշարժ գույքի շուկայում միտումների ու տեղի ունեցող փոփոխությունների վերաբերյալ Radar Armenia-ն զրուցել է Անշարժ գույքի գործակալությունների ասոցիացիայի խորհրդի անդամ Անդրանիկ Հարությունովի հետ։

-Անշարժ գույքի շուկայում վաճառքի տեմպերը, կարծես, նվազել են, որոշակի գնանկում է նաև նկատվում։ Ի՞նչ են ցույց տալիս Ձեր վերլուծությունները, որքանո՞վ է գրանցվել նվազում, ու սա որքան կշարունակվի։

-Ամեն ինչ կախված է նրանից, թե որ ժամանակահատվածի հետ ենք համեմատում վաճառքի տեմպերը թե՛ առաջնային շուկայում, թե երկրորդային շուկայում։ Եթե համեմատում ենք այն ժամանակահատվածի հետ, երբ մոտ 200 հազար մարդու ներգաղթ եղավ Հայաստան, ու շատ կարճ ժամանակահատվածում, ապա այդ ժամանակահատվածի հետ համեմատ՝ միանշանակ տեմպերը նվազել են։ Դա կատաստրոֆիկ չէ, որովհետև նմանատիպ իրավիճակ երբևէ անկախ Հայաստանի պատմության մեջ չի եղել։ Ռուս-ուկրաինական պատերազմի և Արցախի ցավալի դեպքերի ժամանակ, երբ մարդիկ եկան Հայաստան, կացության խնդիր ունեին, բնական էր, որ անշարժ գույքի շատ մեծ պահանջարկ կհասունանար թե՛ վարձակալության ոլորտում, թե՛ վաճառքի շուկայում։ Ռուսաստանից եկողների մեջ մեծ զանգված էին կազմում Ռուսաստանի հայերը, ովքեր գալիս էին այստեղ ընտանիքներով, բնակարան էին ձեռք բերում, իսկ ռուսները հիմնականում վարձակալում էին շատ բարձր գներով, ինչն էլ պայմանավորված էր շուկայի պահանջարկով։ Այդ ժամանակահատվածի հետ համեմատ, իհարկե, նվազել է, բնական է՝ չէր կարող նմանատիպ տեմպերը շարունակվել, քանի որ մարդկանց հոսքն էլ է պակասել։ Շատերը գնացին այլ երկրներ կամ իրենց երկիր։ Հիմիկվա տեմպերը համահունչ են այդ ժամանակահատվածից առաջ եղածի հետ։ Իսկ դրանից առաջ ոչ ոք շուկայի պայթյունի մասին չէր խոսում։ Հիմա էլ եթե վարձակալության նույն տեմպերն են մնացել, վաճառքի, խնդիր չկա։ Հիմա շատերը դա շահարկում են, քանի որ անշարժ գույքի թեման շատ պահանջված է, հիմնականում ընթերցվող նյութեր են։ Մարդիկ հասկացել են, որ այդ թեմայով արտահայտվելուց կարող են ուղղակի որոշակի կենացներ, հետաքրքիր մտքեր արտահայտել, մարդկանց ականջը շոյող պոպուլիստական մտքեր հնչեցնել, և դրանով որոշակի հայտնիություն ձեռք բերել։

-Շատերը շտապում են շուկայում պայթյուն կանխատեսել՝ հաշվի առնելով, որ Երևանի առաջնային շուկայում դեռևս բավականին չվաճառված բնակարաններ կան, պահանջարկն էլ նվազել է՝ եկամտահարկի օրենքի սահմանափակման հետ կապված։ Որքանո՞վ է սա իրատեսական։

-Իհարկե, նախագծեր կան, որտեղ դեռ չվաճառված բնակարաններ կան։ Կան նաև նախագծեր, որտեղ չվաճառված բնակարաններ կան իրենց իսկ սխալ ֆինանսական վերլուծությունների, գնային քաղաքականության պատճառով։ Մարդիկ կան՝ խնայել են, մասնագետներ չեն վարձել, շուկայի ճիշտ վերլուծություն չեն ունեցել, դրա համար ունեն ազատ բնակարաններ։ Եթե ինչ-որ տեղ գույքը գերարժևորված է եղել, քիչ վաճառք են ունեցել և այսօր 20-30% զեղչ են հայտարարում, դա չի նշանակում, որ շուկայում գնանկում կա. դա կառուցապատողների մոտ գնիջեցումներ են, որն, իհարկե, գովազդների տեսքով երբ տեսնում ենք, նկատվում է, որ շուկայում գնանկում կա։ Օրինակ, իմ  և իմ շատ գործընկերների առաջնային շուկայի նախագծերում նմանատիպ գնային փոփոխություններ չկան, որովհետև ի սկզբանե այդ գույքերը ճիշտ են գնահատվել, դուրս են եկել շուկա, վաճառքի խնդիր չունեն, և կառուցապատողները ֆինանսական խնդիր չունեն։ Այս պարագայում չի կարելի մի քանի սխալ հաշվարկների, սխալ մարկետինգային արշավների մասով մտածել, որ առաջնային շուկայում լուրջ գնանկումներ կան։ Դա կարելի է ուղղակի ուսումնասիրել ավելի վստահելի կառուցապատողների գույքերով և, նախորդ տարվա հետ համեմատելով, կտեսնենք, որ տարբերություն չկա։

-Կառավարությունը փորձում էր շինարարական բումը տեղափոխել մարզեր։ Այս պահի դրությամբ որքանո՞վ է դա ստացվել։ Մարզերում ի՞նչ իրավիճակ է։

-Այս պահի դրությամբ հիմնական կառուցապատումը, նոր քաղաքաշինական նախագծերը երևանամերձ մարզային հողերն են, որոնք վիզուալ դժվար է հասկանալ՝ Երևանում է, թե դրանից դուրս, քանի որ ուղղակի սահմանին է։ Մարդիկ կառուցում են նման տեղերում, որպեսզի եկամտահարկի օրենքն աշխատի։ Դա ավելի շատ բերում է քաղաքի մեծանալուն, քան շինարարությունը մարզեր տեղափոխելուն։ Մարզերում խնդիրներ կան ենթակառուցվածքների մասով՝ ջրի, կոյուղու, հոսանքի, գազամատակարարման. ուղղակի վերցնել և տեղափոխել մարզեր՝ քիչ է, որ կառուցապատողները փորձեն մարզերում նախագծեր իրականացնել։ Բացի դա, մարզերում նմանատիպ պահանջարկ ստեղծելու համար պետք է սկսել ենթակառուցվածքներից, աշխատատեղերից, հետո՝ կրթության որակը, բուժօգնության որակը, նոր, հետո, մարզերում պահանջարկը կհասունանա։ Վստահեցնում եմ՝ երբ մարզերում պահանջարկը հասունանա, բիզնեսմեններն այդ պահը բոլորից ավելի շուտ են ընկալելու և սկսելու են այնտեղ նախագծեր մշակել։

-Վարձակալության շուկայում ևս գնանկում է նկատվում։ Այստեղ ի՞նչ միտումներ եք տեսնում, որքանո՞վ այն կպահպանվի։

-Վարձակալության շուկան սկսում է կարգավորվել։ Հայտնի իրադարձությունների հետևանքով գերարժևորվել էր, բնակարաններ կան, որ 2-3 անգամ թանկացել էին, բայց հիմա շուկան սկսում է կարգավորվել։ Սեփականատերեր կան՝ դժվար են հարմարվում շուկային, բայց երբ սկսում է բնակարանը երկար ժամանակ ազատ մնալ, արդեն շուկայական գներով են սկսում հանձնել։ 2 տարի առաջվա հետ համեմատ՝ գների նվազում կա, իսկ եթե համեմատենք դրանից առաջվա գների հետ, միանշանակ գնաճ կա։ Եթե բնակարանը հանձնվում էր 100-120 հազար դրամով, այսօր այն հանձնում են 150-200 հազար դրամով։ Ամեն երկրում ինֆլյացիային զուգահեռ անշարժ գույքը որոշակի թանկանում է, դա նորմալ է։ Դա միայն մեր երկրում չէ։ Նույն կերպ եղել է Վրաստանում, Խորվաթիայում և այլն։ 

Անժելա Պողոսյան