Վերլուծություն

Ուկրաինայի դրոնային տակտիկան ու տոտալ պատերազմի հեռանկարը

Տարեսկզբից ուկրաինական անօդաչու թռչող սարքերը հարձակվել են ավելի քան տասնհինգ ռուսական նավթավերամշակման գործարանի և մի քանի նավթաբազայի վրա։ Սա Ուկրաինայի դրոնային առաջին զանգվածային, երկարատև և հաջող հարձակումն էր ռուսական ենթակառուցվածքների վրա, որը ներառում էր նաև հարձակումներ խոշոր մետալուրգիական ու նավթամշակող գործարանների վրա:

Ուկրաինական անօդաչուների լայնածավալ հարձակումները սկսվել են մեկ տարի առաջ՝ Մոսկվայի, այդ թվում՝ հենց Կրեմլի վրա հարձակումներով։ Հիմնական ձեռքբերումը Ռուսաստանի անպարտելիության միֆի ջախջախումն է, ուկրաինացիների մարտական ոգին բարձրացնելը և պատերազմը Մոսկվա տեղափոխելը՝ փորձելով ազդել մայրաքաղաքի հասարակական կարծիքի վրա՝ ցույց տալով որ ոչ ոք և ոչինչ անվտանգ չէ, և հնարավոր չէ մեկուսանալ ու սպասել։ Ենթադրաբար, նաև փորձ է ներքին բողոք ու ըմբոստություն հրահրել ընդդեմ ՌԴ իշխանությունների։ 

Պատերազմի վաղ փուլերում Ուկրաինան իր ռազմական ռեսուրսները կենտրոնացրել էր ռազմական օբյեկտների վրա, ինչպիսիք են ռազմաճակատի մոտակայքում գտնվող վառելիքի պահեստները կամ ռազմավարական օդանավակայանները՝ զուգահեռելով դա իր արևմտյան դաշնակիցների «տնտեսական պատերազմների» հետ: Սակայն պատժամիջոցները միայն սահմանափակ ազդեցություն են ունեցել Ռուսաստանի եկամուտների և տնտեսության վրա։ Եվ այժմ Ուկրաինան գործն իր ձեռքն է վերցնում՝ արևմտյան պատժամիջոցներին ապավինելու փոխարեն ֆիզիկապես հարձակվելով ռուսական էներգետիկ ենթակառուցվածքների վրա։ Նույնիսկ անօդաչու թռչող սարքերի հարձակումների ներկայիս ալիքը սահմանափակ ազդեցություն կունենա ռուսական արդյունաբերության և տնտեսության վրա: Դրանք չեն ոչնչացնում ամբողջ նավթավերամշակման գործարանները և, ընդհանուր առմամբ, նույնիսկ չեն լիկվիդացնում առանձին վերցրած կայանները: Օրինակ, Ուստ-Լուգայում և Ռյազանում նավթավերամշակման գործարանները աշխատանքը վերսկսել են հարձակումից մի քանի շաբաթ անց: Ռուսաստանի նավթավերամշակման գործարաններում գործադուլները հանգեցնում են ռուսական նավթային ընկերությունների ֆինանսական կորուստների, բայց չեն վնասում պետական բյուջեին և գործնականում չեն ազդում արտահանումից ստացվող Ռուսաստանի եկամուտների վրա: Ռուսական զինված ուժերի կարիքները և Ռուսաստանի տնտեսության վառելիքի հիմնական կարիքները կարող են բավարարվել ուկրաինական անօդաչու թռչող սարքերի հասանելիությունից դուրս գտնվող գործարանների հաշվին, որոնք գտնվում են Ուրալից արևելք ու Սիբիրում։

Միաժամանակ, հնարավոր չէ հաշվի չառնել, որ զգալի տնտեսական վնասներ, միևնույն է, կան։ Վնասված կայանների ու ռեզերվուարների վերանորոգումը թանկ է. տասնյակ, եթե ոչ հարյուրավոր անգամ ավելի թանկ, քան անօդաչու թռչող սարքերի արժեքը՝ նույնիսկ հաշվի առնելով դրանց հաջողության ցածր մակարդակը և խմբային հարձակման անհրաժեշտությունը մեկ հարվածի համար անհրաժեշտ պայմաններ ստեղծելու համար: Այդ դիտանկյունից, հյուծման պատերազմում, որը վարվում է հիմա, առավելությունը անօդաչու թռչող սարքերի կողմն է: Եթե անօդաչուների հարձակումների մասշտաբները պահպանվեն մարտի մակարդակում, իսկ ռուսական հակաօդային պաշտպանությունը չբարելավվի, Ուկրաինան կարող է շարունակել վնասել ռուսական նավթավերամշակման գործարաններին ավելի արագ, քան դրանք հնարավոր կլինի վերականգնել՝ դանդաղ, բայց կայուն կերպով խարխլելով նրա նավթավերամշակման կարողությունները: Ուկրաինական դրոնային հարձակման վերջին ալիքը լուրջ տեղաշարժ է ժամանակակից պատերազմում։ Նավիգացիոն սարքավորումները, որոնք դիմացկուն են խլացմանը և ազդանշանի փոփոխմանը, այժմ հասանելի են էժան գներով և մեծ քանակությամբ․ «Starlink» արբանյակային կապի համակարգի ներդրումը թույլ է տվել հեռակառավարել անօդաչու թռչող սարքերը 1000 կմ հեռավորության վրա կիրառել, իսկ արբանյակային պատկերների առկայությունը թույլ է տալիս թիրախներ ընտրել մինչև մի քանի մետր ճշգրտությամբ: Պատերազմ վարելու այս հեղափոխական մարտավարությունը կիրառվում է ավանդական հակաօդային համակարգերի դեմ։ Ռուսաստանի տարածքը և նրա նավթավերամշակման արդյունաբերության մասշտաբները այն դարձնում են կայուն թիրախ, որը կարելի է վնասել, ցնցել, բայց դժվար է ոչնչացնել կամ շարքից հանել: 

Ռուսաստանն, իր հերթին, պատերազմի առաջին ձմռանից հարվածներ է հասցնում ուկրաինական նավթավերամշակման գործարաններին և այլ էներգետիկ ենթակառուցվածքներին, ներառյալ՝ էլեկտրակայանները: Ուկրաինական անօդաչու թռչող սարքերի առաջին հարձակումներից անմիջապես հետո Ռուսաստանն օգտագործեց երկու բալիստիկ հրթիռ՝ Կրեմենչուգում գործող միակ ուկրաինական նավթավերամշակման գործարանին հարվածելու համար, այնուհետ նորից անցավ էլեկտրաէներգիայի հիմնական օբյեկտներին՝ մեթոդականորեն ոչնչացնելով ջէկերը և հէկերը: Ռուսաստանը բազմաթիվ անօդաչու թռչող սարքեր է ուղարկում հակաօդային պաշտպանության համակարգերը ճնշելու համար, այնուհետ ծանր հրթիռներով հիմնական հարվածներ է հասցնում ՝ թիրախավորելով թանկարժեք, ծանրաշարժ և դժվար փոխարինելի գեներատորներն ու կառավարման համակարգերը:

Երկու կողմն ավելի ու ավելի են ներգրավվում տոտալ պատերազմի մեջ՝ ոչ միայն թիրախավորելով ներկա կամ ապագա ռազմական ներուժը, այլև փորձելով ոչնչացնել հակառակորդի՝ որքան հնարավոր է շատ տնտեսական միավոր՝ միաժամանակ ծախսելով իրենց ռազմական ներուժի զգալի մասը։