Մշակույթ

Մարսել Դյուշանի ամենասկանդալային աշխատանքները

Մարսել Դյուշանը, բացի հանրահայտ ռեդիմեյդներից, իր կյանքի ընթացքում ստեղծել է ոչ այնքան հայտնի գործեր, որոնք սկանդալ են առաջացրել հանրության շրջանում։ Սեքսուալությունը՝ հեգնանքի հետ միասին, Դյուշանի հետագա ստեղծագործությունների հիմնական թեմաներն էին: 1950-ականներից սկսած՝ նա իր ուշադրությունը կենտրոնացրել է այնպիսի թեմաների վրա, ինչպիսիք են մարմինը, էրոտիզմը և սեռական սիմվոլիզմը: Նրա ստեղծագործությունները մարտահրավեր էին նետում դիտողին՝ ստիպելով անհարմար զգալ նայել և դիպչել դրանց:

«Թերի լանդշաֆտ»

Սա Մարսել Դյուշանի ամենաօրիգինալ գործերից է։ Այն ստեղծվել է 1946 թվականին և նվիրված է բրազիլացի քանդակագործ և իր սիրուհի Մարիա Մարտինսին, ում նա հանդիպել է 1942 թվականին: Այն ներկայացնում է մարմնի պատասխանն արվեստում, պրակտիկա, որը տարածվել է հատկապես 1950-ականների վերջին: Սա համարվում է օրիգինալ և սադրիչ ստեղծագործություն՝ ստեղծման համար օգտագործված նյութի պատճառով։ Մինչև 1989 թվականը հայտնի չի եղել, որ Դյուշանը իր սերմնահեղուկն է օգտագործել՝ այս գործը ստեղծելիս: 

«Խնդրում եմ՝ հպվիր»

Մեկ տարի անց՝ 1947 թվականին, Դյուշանը սև թավշյա ֆոնի վրա ստեղծեց ռետինե եռաչափ կուրծք։ Նա այս ստեղծագործությունն անվանեց Prière de toucher կամ «Խնդրում եմ՝ հպվիր»: Այն նվիրված էր Դյուշանի սիրեցյալին՝ Մարիա Մարտինսին։ Այս կտորը նախագծված էր որպես շքեղ կատալոգի շապիկ, որը կոչվում էր Le Surréalisme en 1947: Կատալոգը պետք է ուղեկցեր սյուրռեալիզմի միջազգային ցուցահանդեսը: Ի տարբերություն նմուշների մեծ մասի՝ այս գործին շոշափելը ոչ միայն թույլատրելի էր, այլև խրախուսվում էր։

«Չորս փոքր էրոտիկ առարկա»

Դյուշանը շարունակում էր ներկայացնել և՛ արական, և՛ իգական մարմիններ: Դրա վառ օրինակն են 1950 թվականին նրա ստեղծած բրոնզապատ գիպսե առարկաները։ Այս շարքի բոլոր առարկաները նվիրված են կանանց, որոնք կարևոր դեր են խաղացել նրա կյանքում: Օրինակ, Դյուշանը «Ողջախոհության սեպ» կոչվող փոքրիկ քանդակը նվիրել է երկրորդ կնոջը՝ Ալեքսինա Թինի Մատիսին, 1954 թվականի իրենց հարսանիքի կապակցությամբ:

Այս աշխատանքը կազմված է ցինկապատ գիպսից, որը ընկղմված է կարմիր ատամնաբուժական կավի մեջ: Այն հիշեցնում է կանացի սեռական օրգաններ, և նման է Դյուշանի մեկ այլ աշխատանքի, որը կոչվում է «Սա կոշիկ չէ»: Ենթադրվում է, որ այն «Ողջախոհության սեպ»-ի վաղ տարբերակն է և առանձնանում է իր անվան պատճառով: Խաղի մեջ դնելով «կոշիկ» բառը՝ Դիշանը անմիջապես ստիպում է դիտողին՝ դիտարկել այս ոչ միանշանակ առարկան որպես կոշիկ:

«Օբյեկտ Դարդը» Դյուշանի էրոտիկ գործերից մեկը, որը պատրաստված է գիպսից և բրոնզե ձուլվածքից։ Ֆրանսիական վերնագիրը բառախաղ է, որը կարող է նշանակել արվեստի առարկա կամ արվեստի գործ: Թեև «dard» կամ «dart» բառը ենթադրում է էրեկցիա, ֆալիկ ձևը կարող է նաև վերաբերել իմպոտենցիային: Այս կերպ Դյուշանը խառնում է էրոտիկ և գեղարվեստական ​​իմաստները՝ երկիմաստության զգացումը պահպանելու համար: Մյուս կողմից՝ նրա Female Fig Leaf («Կանացի թզի տերևը») աշխատանքը բացահայտորեն հրամցնում է էրոտիկ իմաստ՝ անմիջապես կանացի մարմնից վերցված պարզ դրոշմով:

«Étant Donnés»

Դյուշանի մահից հետո պարզվեց, որ այս բրոնզե աշխատանքները կապված էին նրա կարիերայի վերջին ստեղծագործության հետ, որը կոչվում է Étant donnés («Քանի որ»): Դյուշանը այս ստեղծագործության վրա աշխատել է գաղտնի՝ 1946-66թթ․: Այն այժմ տեղադրված է Ֆիլադելֆիայի արվեստի թանգարանում։

Դիտողը մտնում է թանգարանի առանձին սենյակ և հայտնվում մոխրագույն գիպսե պատի կենտրոնում աղյուսով շրջանակված հսկայական փայտե դռան մոտ: Երբ մարդը մոտենում է դռանը, պարզ է դառնում, որ դռան վրա երկու անցք կա: Երբ մեկը նայում է անցքերի մեջ, զարմանալիորեն հայտնաբերվում է համայնապատկեր:

Դռան ետևում մեկնված է ոտնատարած կանացի մարմին՝ ձախ ձեռքում բռնած վառվող գազի լամպը։ Նա գտնվում է անսպասելի լանդշաֆտում՝ ջրվեժներով, տպավորիչ տեսարանով: Այն տեսանելի է միայն դիտակետերի միջով նայելով: Բրազիլացի քանդակագործ Մարիա Մարտինսն, անկասկած, եղել է այս կանացի կերպարի բնորդուհին։